- Policy Analysis
- انجمن سیاست‌گذاری
گفتوگو با شاهزاده فيصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان سعودی
به قلم
فیصل بن فرحان آل سعود
درباره نویسنده
تحلیل کوتاه
وزیر خارجه عربستان سعودی در گفتگویی با مدیر اجرایی انستیتو واشنگتن در بحث از موضوعات گوناگونی شرکت کرده است؛ از روابط ریاض-واشنگتن گرفته تا گرم گرفتن اعراب و اسرائیل.
در ۱۵ اکتبر، انستیتو واشنگتن میزگردی مجازی از مجموعه مباحث سیاست‌گذاری را با حضور شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان سعودی، برگزار کرد. رابرت ستلوف، مدیر اجرایی انستیتو، اداره این نشست را بر عهده داشت. گزیده‌ای از این گفتوگو را در زیر می‌خوانید. برای خواندن متن کامل به زبان انگلیسی روی لینک پایین صفحه کلیک کنید:
شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود: در شرایطی که جامعه بین‌المللی تمرکزش را بر مبارزه با همه‌گیری کووید-۱۹ و کنترل و مهار آن گذاشته است، همکاری‌های دوجانبه و جهانی ما بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. یکی از راه‌های ادامه مؤثر همکاری دوجانبه ما، گفتوگوی استراتژیک بین عربستان سعودی و آمریکا است [...] گفتوگوی استراتژیک به ملت‌های ما امکان می‌دهد تا درباره طیف وسیعی از موضوعات گوناگون، که برای دو کشور حائز اهمیت راهبردی است، به شکل سازنده‌ای بحث کنند و، از این طریق، همکاری دیرینه و نهادی ما با آمریکا تداوم گیرد و پیوندهای گسترده امنیتی، اقتصادی و ارتباطات میان شهروندان، که زیربنای همکاری ما است، توسعه یابد.
آنچه موجب استحکام و دوام روابط ما و هشت دهه همکاری بین عربستان سعودی و ایالات متحده شده تعهدی متقابل است که توانسته مردم و دولت‌های دو کشور را با هم متحد کند تا برای صلح و امنیت ارزشی فراتر از هر چیز دیگری قائل باشند و همواره مذاکره و میانجیگری و دیپلماسی را ترجیح دهند [...] اکنون اتحاد ما بسیار عمیق‌تر از اتحادی میان این پادشاه یا آن رئیس‌جمهور است. این اتحاد اتحادی حزبی یا سیاسی نیست، بلکه نافع منافع هر دو ملت است. مایلم دوباره به سبب فرصتی که امروز برای انجام این گفتوگو فراهم کردید از شما تشکر کنم و منتظر ادامه این گفتوگو هستم.
رابرت ستلوف: در جملات آخرتان گفتید که عربستان سعودی همواره دنبال دیپلماسی است و شما در پی راه‌حلی سیاسی برای پایان دادن به جنگ (یمن) هستید. چگونه به این هدف می‌رسید؟
فیصل: طی چند ماه گذشته، نماینده سازمان ملل تلاش بسیاری کرده تا حوثی‌ها را متقاعد کند که [...] فعالیت‌های نظامی خود را متوقف کنند و اگر چنین شود، فکر می‌کنم که زمینه لازم برای طی روند سیاسی آن فراهم خواهد شد. ما همیشه گفته‌ایم که حوثی‌ها هم در بدنه سیاسی یمن جایگاه خود را دارند. درخواست ما از آنها این است که سلاح خود را زمین بگذارند و، به جای تلاش برای تحمیل اراده خود با زور، برای ساختن یمن در روندی سیاسی مشارکت کنند.
ستلوف: برخی از سخنگویان دولت شما گفته‌اند که روند دادرسی پرونده قتل خاشقچی به پایان رسیده است؛ با وجود این بسیاری از آمریکایی‌ها، چه جمهوری‌خواه و چه دموکرات، می‌گویند هنوز به دنبال پاسخگویی دولت عربستان سعودی درباره قتل جمال خاشقچی اند. دولت شما چگونه این درخواست‌ها را برآورده می‌کند؟ از دید شما، کدام‌یک از این درخواست‌ها قانونی و کدام‌یک غیرقانونی است؟
فیصل: کشتن جمال خاشقچی اقدام شنیعی بود [...] و ما این اقدام را شدیداً محکوم کرده‌ایم و اقدامات فعالانه‌ای برای پاسخگو کردن افراد مسئول در این واقعه انجام داده‌ایم [...] ما متعهدیم که سرویس‌های امنیتی و حفاظتی خودمان را بررسی کنیم تا مطمئن شویم که چنین اتفاقی دوباره تکرار نمی‌شود.
ستلوف: به نظر من، شاید این یکی از مهم‌ترین نکات مورد توافق هر دو حزب درباره لزوم اصلاحات باشد: عربستان سعودی باید بر مسائل حقوق بشری تمرکز کند. اجازه دهید مشخصاً در مورد ادامه بازداشت لجین الهذلول و بسیاری از زنان دیگری بپرسم که تعدادی از آنها فعالانی هستند که از دو سال پیش و هفته‌ها قبل از لغو ممنوعیت رانندگی زنان دستگیر شده‌اند [...] چرا آنها هنوز در زندان اند و چه‌وقت آزاد می‌شوند؟
فیصل: حقوق بشر امری است که فکر می‌کنم برای همه ما اهمیت دارد، و برای رهبری پادشاهی عربستان سعودی هم همین‌قدر مهم است و ما دائماً در حال بهبود وضعیت حقوق بشر هستیم [...] اما افرادی که نام بردید، به دلیل فعالیت‌های حقوق بشری یا فعالیت‌های مربوط به آزادی زنان یا چیزهایی از این قبیل بازداشت نشده‌اند. طبق قوانین ما، آنها مرتکب جرایم سنگینی شده‌اند و، در برابر قانون، همه افراد در پادشاهی عربستان سعودی برابرند.
ستلوف: به‌طورکلی، طی دهه گذشته، ایالات متحده دو سیاست مشخص (در قبال ایران) داشته است. نخست، تمرکز دولت اوباما بر مسائل هسته‌ای ایران بود که منجر به توافق برجام شد [...] سپس سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ اجرا شد که، گرچه با تشدید تحریم‌ها علیه ایران همراه بود، نتیجه موفقیت‌آمیزی نداشت [...] به نظرم می‌رسد که عربستان سعودی احتمالاً از هيچ‌یک از اين دو رویکرد راضی نیست... شما از دولت بعدی آمریکا چه انتظاری دارید که نه رئیس‌جمهور ترامپ موفق به انجام آن شد و نه همتای قبلی‌اش؟
فیصل: خُب، من معتقدم که فشار حداکثری، اگرچه نتیجه نهایی آن هنوز مشخص نشده، مؤثر بوده است [...] چشم‌انداز ما چیزی شبیه به برجام به‌علاوه چیزهای دیگر است: برجامی ]تازه[ که نقایص موجود در توافقنامه اصلی را نداشته باشد؛ یعنی هم کاستی‌های منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، به‌ویژه بندهای غروب در برجام ]فعلی[ را رفع کند و هم موضوع موشک‌های بالستیک و فعالیت‌های شیطنت‌آمیز ایران در منطقه را شامل شود.
اعتقاد ما این است که خواهان برخورد نظامی بین ایران و آمریکا یا بین عربستان سعودی و ایران نیستیم [...] ما خواهان فشاری هستیم که منجر به گفتوگو شود و امیدواریم که ایرانیان، به جای اینکه به نیروی نظامی یا موشک‌های بالستیک یا نیروهای نیابتی خود متوسل شوند، این راه را انتخاب کنند.
ستلوف: در این میان، بسیاری از ناظران می‌گویند كه ایرانیان به دنبال غنی‌سازی اورانیوم با سرعتی هستند كه ناقض حدود تعیین‌شده در برجام است، اما آنها را به طرز ترسناکی به دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نزدیک می‌كند. این موضوع چقدر برای شما نگران‌کننده است؟ واکنش عربستان چه خواهد بود؟
فیصل: این موضوع به‌شدت ما را نگران می‌کند [...] ما از برجام حمایت کردیم، اما با اکراه؛ زیرا در شکل‌گیری آن دخیل نبودیم و درباره آن با ما مشورت نشد [...] به نظر ما، مادام که فعالیت‌های رژیم فعلی ایران خطرناک است، ما باید با آن مواجه شویم و مستقیماً با آن مقابله کنیم، نه اینکه وانمود کنیم چون رژیم ایران به برجام پیوسته، از بلندپروازی‌های درازمدت هسته‌ای خود دست کشیده است.
ستلوف: (در موضوع اسرائیل) برداشت من از خواندن سطور سفید سخنان شما این است که تحولات اصلی به دنبال توافق میان اسرائیل و فلسطین حاصل خواهد شد. به نظر می‌رسد این گفته شما تأیید مجدد همان «ابتکار صلح اعراب» باشد که، طبق اصل بنیادی آن، همه کشورهای عرب و مسلمان اساساً روزی که توافق صلح بین اسرائیل و فلسطین حاصل شده باشد، به طور کامل با اسرائیل صلح خواهند کرد؛ الگویی که باید گفت با توافق‌های اخیر امارات و بحرین برای برقراری روابط کاملاً عادی با اسرائیل به چالش کشیده شده است. اکنون دولت شما گام‌هایی در این جهت برداشته است. دولت شما از حرکت‌های این کشورها استقبال کرده و به آنها تبریک گفته و اجازه پروازهای عبوری بین این کشورها و اسرائیل را داده است. آیا می‌توانید مراحل تدریجی بیشتری را در این مسیر، به عنوان یک مرحله موقت قبل از توافق نهایی صلح با اسرائیل، پیش‌بینی کنید؟ آیا مراحل موقت دیگری وجود دارد که باید طی شود؟
فیصل: به اعتقاد من، اکنون تمرکز باید بر روی بازگرداندن فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها به پای میز مذاکره باشد. درنهایت، تنها چیزی که می‌تواند صلح و ثبات پایدار ایجاد کند، توافق بین فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها است [...] صلح، از دید ما، ضرورتی استراتژیک برای منطقه است. بخشی از آن مربوط به عادی‌سازی نهایی روابط (اعراب) با اسرائیل است که در طرح صلح عربی (ابتکار صلح اعراب) و نیز در پیشنهاد عربستان سعودی در سال ۱۹۸۱ در فاس پیش‌بینی شده است. بنابراین، ما همیشه در نظر داشته‌ایم که عادی‌سازی روابط با اسرائیل محقق می‌شود، اما باید کشور فلسطین هم داشته باشیم و برای صلح فلسطین و اسرائیل برنامه‌ریزی کنیم.
یکی از کارهایی که در توافق امارات و بحرین با اسرائیل کردند، این بود که حداقل طرح الحاق را که در شرایط فعلی تهدید مهمی برای چشم‌انداز صلح به شمار می‌رود، از روی میز مذاکره برداشتند. بنابراین، اگر از این منظر به آن نگاه کنید، می‌بینید که این توافق‌ها زمینه را برای بازگشت دوباره اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها به پای میز مذاکره فراهم می‌کند. قطعاً کارهای بیشتری باید انجام شود، اما می‌توان در چنین زمینه‌ای این موضوع را حرکتی مثبت ارزیابی کرد.
ستلوف: شکاف درونِ شورای همکاری خلیج فارس، شکاف بین شما و قطر است. الان بیش از سه سال است که این اختلاف ادامه دارد. خواسته‌های دولت شما برای پایان دادن به این اختلاف چیست؟ آیا این خواسته‌ها هنوز همان مطالبات سیزده‌گانه‌ای است که سه سال قبل مطرح شدند یا اینکه می‌توان گفت که این آغاز یک دور چانه‌زنی است و، همان‌طور که می‌دانید، آدم‌های آرام و خونسرد می‌توانند غالب شوند و راه‌حلی پیدا کنند؟
فیصل: ما همچنان مایلیم که با برادران قطری خود در تعامل باشیم و امیدواریم كه آنها نیز به این تعامل پایبند باشند و اگر بتوانیم مسیری را برای رفع نگرانی‌های مشروع امنیتی چهارجانبه‌ای پیدا كنیم كه ما را مجبور به این تصمیم‌گیری کرد، قطعاً خبر خوبی برای منطقه خواهد بود [...] گمان می‌کنم راهی به سمت آن وجود دارد و امیدواریم که در آینده‌ای نسبتاً نزدیک بتوانیم آن را پیدا کنیم.
متن کامل گفتوگو را از اینجا دریافت کنید.
*مجموعه میزگردهای مباحث سیاست‌گذاری با کمک سخاوتمندانه خانواده فلورانس و رابرت کافمن فراهم شده است.
همرسانی در شبکههای اجتماعی
